Tak, to koniec pewnej epoki. Odejście druha Stefana do lepszego ze światów zamyka długi etap istnienia, funkcjonowania, działania Hufca Praga-Południe. Oczywiście pierwszym, jakby zwrotnym momentem było przekazanie władzy w hufcu Andrzejkowi. To prawda. Ale wśród nas ciągle była wyczuwalna obecność druha Stefana. Był czynnym instruktorem ZHP. Popularność naszego komendanta, fakt, że dziś honorowego, widać było to niedawnej uroczystości rocznicowej, gdy wszyscy życzyli mu 100 lat życia. Niestety, nasze życzenia nie spełniły się.
W którym roku poznałem druha Stefana? Może w 1957, nie pamiętam, ale na pewno w 1958, gdy pojechałem na prowadzone przez niego zgrupowanie w Kolibkach koło Sopotu. Ja - szeregowy harcerz, on - nasz komendant. Ja w “133″, on - szef Hufca Saska Kępa. Na jego ręce składałem tam 22 lipca Przyrzeczenie Harcerskie. Ile lat temu? No tak, sześćdziesiąt. Przez te sześćdziesiąt lat działaliśmy razem. Raz bliżej, raz dalej. Ale zawsze w jednym hufcu. Przez krótki czas byłem nawet jego zastępcą, byłem namiestnikiem starszoharcerskim, byłem szczepowym. Blisko, bardzo blisko. Redagowałem niektóre książki przez niego napisane. Ta najbardziej osobista, wspomnieniowa, podobała mi się. Inne po prostu były potrzebne.
O naszych relacjach od pewnego czasu mówi się “szorstka przyjaźń”? Tak, była ona bardzo szorstka. Lecz o tych relacjach może napiszę w innym czasie.
Rzadko się widzi człowieka tak zaangażowanego w pracę organizacji. Przez te sześćdziesiąt lat (z krótką przerwą związaną z problemami osobistymi), jakie pamiętam, druh Stefan żył harcerstwem i dla harcerstwa. Takich ludzi już nie ma. Może działo się tak dlatego, że nie miał własnych dzieci? Że tymi dziećmi (czasem mało dopieszczanymi) byliśmy my wszyscy? Setki i tysiące wychowanków. Ogromny życiowy sukces. Tych harcerskich sukcesów (ale także zawodowych) miał wiele. Żartowaliśmy sobie z “Zuchmistrza”, że taki staroświecki, mało nowoczesny. Ale był on wykorzystywany w bardzo wielu gromadach w całej Polsce. Czy to nie sukces? Ocypel… O nim można pisać długie opowieści. Krąg “Romanosów”. Czy to nie ogromne sukcesy? I tak dalej, i tak dalej.
Druh Stefan, nawet gdy nie był instruktorem czynnie włączającym się w pracę hufca, był cały czas z nami, był swoistym punktem odniesienia. Patrzył na nas krytycznie. I był nam potrzebny.
Nieco niespodziewanie nas opuścił. Nie wytrzymało serce. Żal.

Brak komentarzy - skomentuj

Odszedł na wieczną wartę kolejny harcerski instruktor - hm. Adam Kiewicz. Czlowiek-harcerska legenda. Instruktor, nazwijmy go - kontrowersyjny. Wymienię dwie jego najważniejsze, moim zdaniem, cechy. Po pierwsze był człowiekiem konsekwentnym i rzeczowym. Po drugie był człowiekiem lewicy. Czy należy coś do tego dodać, by zauważyć, że jego życie nie moglo być usiane różami? I nic w tej ocenie nie zmienią wysokie państwowe odznaczenia i wysoki społeczny prestiż.
Druha Kiewicza poznałem na przełomie lat 1960/61. Ja - uczestnik jednego z kilku kursów drużynowych zuchów. On - komendant Zuchowej Chałupy. Szef naszego kursu - instruktor z Łodzi - opowiadał nam o kadrze szkoły. W pewnym momencie padło zdanie: - Komendantem naszej Chałupy - pięknego pałacu Schafgotschów - jest druh Adamkiewicz. - Bardzo długo zastanawiałem się, jak nasz komendant ma na imię. W Cieplicach miało miejsce ważne wydarzeenie. Złożyłem Zobowiązanie Instruktorskie. Gdy nieco później brałem udział w tej samej Zuchowej Chałupie w kursie podharcmistrzowskim, już takich problemów nie miałem. Ale i wtedy zachowywałem w stosunku do niego ogromny dystans. Miał swoisty autorytet człowieka, który wie wszystko, decyduje o wszystkim i jest prawdziwym szefem.
Druh Adam zawsze moim zdaniem był stary. Nieduży, o ostrych rysach. Zawsze nieslychanie precyzyjny…
Zetknąłem się z nim kilka razy znacznie, znacznie później. Najpierw w nowej, może nawet piękniejszej zuchowej szkole w Oleśnicy, lecz ona nie miała w sobie tego ducha tej starej - cieplickiej. Byłem na jej otwarciu i nigdy jej na serio nie polubiłem.
A później, gdy już w XXI wieku druh Miejsca nawiązał kontakt z moim komendantem hufca (komendantem sprzed lat), wydając roczniki historii harcerstwa. Wiedziałem, że jest historykiem. I jako jeden z nielicznych starał się w miarę obiektywnie pokazać dzieje harcerstwa w Polsce Ludowej. Chwała mu za to, bo do jego monografii sięgać będą przyszłe pokolenia. Roczniki były czystą amatorszczyznę, lecz i do tych materiałów można czasem sięgnąć, znajdując tam wartościowe teksty.
Odszedł mając 95 lat. Piękny wiek. A życie miał bardzo urozmaicone, lecz o tym napiszą na pewno inni.

Brak komentarzy - skomentuj

Basia nie była moją bardzo dobrą znajomą. Oczywiście mówiła do mnie: - Adasiu. - Ja do niej: - Basiu. - Oczywiście, gdy spotykaliśmy się, było takie typowe “buzi - buzi”. Basia zauważała mnie na swoich kominkach i spotkaniach, ale nie była to znajomość bliska. Ot, harcersko-szkolno-samorządowa. Takich znajomych jak ja Basia miała tysiąc a może dwa tysiące. Więcej na ten temat mógłby powiedzieć Krzysio Jakubiec, który był instruktorem towarzyszącym Basi w jej wielu inicjatywach, więcej mógłby powiedzieć (były instruktor harcerski!) Andrzej Golimont. Dziś Basię, fioletową Basię z Podlasia, pożegnamy na warszawskich Powązkach.
Basia była kobietą - instytucją. Kobietą, znakomitą artystką, mistrzem, autentycznym mistrzem mowy polskiej (niepotrzebne tu wielkie litery), która potrafiła porwać tłumy. Prezentowała swoje pasje dotyczące ludzi ważnych i tych trochę mniej znaczących w historii Polski, i których potrafiła postawić na pomnikach. We wspomnieniach i nekrologach wymieniane są jej liczne książki, te o charakterze biograficznym. Sienkiewicz, Żeromski, wielcy romantycy. Ale dla mnie była ona autorką opowieści o harcerzach. Ta wierna rzeka harcerstwa jest najważniejsza. Kominki szaroszeregowe. Kominki o założycielach harcerstwa, o wielkich Polakach. I wigilie polskie, realizowane w Poznaniu. I ten ostatni wrocławski.
Zauważcie - Basia z nami, instruktorami harcerskimi, była wszędzie - przy grobie Aleksandra Kamińskiego, na apelu Rajdu Arsenał, w trakcie rocznic i uroczystości ZHP, w Muzeum Harcerstwa, na naszych zlotach krajowych i na naszych zbiórkach. Basia “ciągnęła” projekt arsenałowy dla warszawskich szkół, polegający na odkrywaniu cichych bohaterów z okresu II wojny. Ale “Arsenał pamięci”, ten dziś Krzysia, zaczęła w Łodzi.
Basia była patriotką. Promowała polskość w najlepszym jej znaczeniu. Kochała tych, którzy mieszkali na Wschodzie, tych, którzy emigrowali na Zachód. Ot, jej ulubionym bohaterem był Polak-Białorusin Tadeusz Kościuszko. To on wiązał swoją osobą, swoją walką te dwie ważne dla Polaków części świata.
Tak, Basia kochała być w centrum uwagi, ona - dama w każdym calu - pokazywała tych najlepszych, najważniejszych w naszej historii Polaków, ale poruszała się między nimi swobodnie, jakby była jedną z nich. Basia, tak kolorowa postać naszej współczesnej kultury, odeszła do lepszego ze światów. Jeżeli gdzieś w Polsce spadnie fioletowy deszcz, to na pewno będzie Jej sprawka. Powinniśmy Basię pamiętać, naprawdę wiele jej zawdzięczamy.
PS Byłem na pogrzebie. Setki jej przyjaciół. Mądre listy prominentów i mądre wypowiedzi. Pogrzeb jakiś taki “nasz”, harcerski. I (jak mi się to podobało) troszkę żywiołowy, troszkę improwizowany. Prochy Basi pochowano przy samym wejściu na Powązki Wojskowe. Każdy, wchodząc na cmentarz, będzie musiał zastanowić się, zapytać: - A to kto? - My na szczęście wiemy. I na serio będziemy o niej pamiętać.

Brak komentarzy - skomentuj

Czytam przegląd wiadomości. Między różnymi mniej i bardziej ważnymi skromna informacja - pod Warszawą rozbił się samolot, zginął pilot. Cóż, nic nadzwyczajnego, częściej czytamy o śmierci na szosach, ale piloci też giną. Patrzę jednak na tego newsa i oczom nie wierzę. Tym, który odszedł do lepszego ze światów, a odejść na pewno nie chciał, jest Tadek. W newsach różne informacje - że biznesmen, że milioner, że współtwórca polskiej “czarnej skrzynki” (była także zamontowana w samolocie, który rozbił się pod Smoleńskiem), że wiceprezes Aeroklubu. że opracował jakąś polską mapę lotniczą. Tylko nie ma informacji, że to “nasz” harcerz, że to dawny instruktor naszej “Trójki”.
Tadek był prawdziwym harcerzem. Po czym to można było poznać? Już kilka razy opowiadałem o nim, choć nie podawałem imienia. Otóż zaskoczył on mnie, zaskoczył pozytywnie, gdy na jednym z obozów wędrownych sam z siebie, przez nikogo nienakłaniany, niezmuszany, gdy szliśmy pod górę, wziął od najsłabszej, zmęczonej harcerki jej plecak i spokojnie pod tę górę szedł z dwoma pleckami. Podaję tu ten przykład na “harcerskość” Tadka, gdyż nasi najsilniejsi harcerze zazwyczaj marudzili, że idziemy tak wolno, że ich takie wolne chodzenie męczy. Żaden z nich nie zachował się jak Tadek.
Był świetnym matematykiem, był świetnym uczniem, świetnym kolegą. No, po prostu był świetny. Spokojny i radosny zarazem. Potrafił poprowadzić patrol na ogólnopolskim rajdzie i tak poprowadzić, że nasi harcerze zwyciężali. Potrafił zorganizować wędrowny obóz rowerowy. Potrafił też (na co wówczas patrzyłem niechętnie) zorganizować naukę brydża. Gdy przejęliśmy w szkole klub PTTK, szefem tego klubu (już harcerskiego) został Tadek.
Potrafił działać po swojemu. Tak trochę (ale tylko trochę) inaczej niż ja. Dobrym przykładem była na naszym zimowisku wyjście do kościoła. Czasy były takie, że poprosiłem harcerzy, aby poszli na mszę po cywilnemu. Tadek tylko częściowo uznał moje racje i namówił harcerzy, aby wszyscy założyli harcerskie nakrycia głowy. Taki mały bunt. Nadal z uśmiechem.
Tak. Harcerskość Tadeusza jeszcze w jednym momencie się ukazała - jego żoną została nasza harcerka, bardzo dobra harcerka.
Pokochał latanie, chwalił się tym, był zachwycony, że miał własny samolocik. Cóż, 1 maja coś go zawiodło - sam popełnił błąd? W samolocie coś zawiodło? Pożegnamy Tadeusz. Bardzo tego żegnania moich instruktorów nie lubię. Ten tam na górze znów popełnił błąd.
PS Byłem na pogrzebie. Bardzo dużo ludzi - starszych i młodszych. Długie kazanie księdza związanego z lotnictwem, dużo mądrych słów o Tadeuszu. We wspomnieniu rodziny znaleźliśmy się my - harcerze. W skrócie było to, co napisałem powyżej, ale także to zdanie, nad którym się długo zastanawiałem… Że Tadeusz czasem tłumaczył nauczycielom matematyki i fizyki, jak rozwiązać jakieś zadania. Tego nie powinno się pisać - był od nich lepszy. Nie pamiętałem, że udało mu się uzyskać średnią ocen 5. To tak, jakby dziś któryś uczeń miał na koniec półrocza średnią 6. Tak, tego nie pamiętałem.

Brak komentarzy - skomentuj

Jego nazwisko przewinęło się w przestrzeni publicznej. Nie mówiono o nim, ot - padło gdzieś to nazwisko. Pomyślałem - trzeba sprawdzić, co się z Mietkiem dzieje, tak dawno go nie widziałem. Sprawdziłem - Mietek zmarł kilka lat temu. Nic o tym nie wiedziałem. Było lato, nikt do mnie nie zadzwonił, nikt nie napisał nekrologu, który by do mnie dotarł.

Mietek był niezwyczajnym człowiekiem. Jednym z najbardziej inteligentnych i zarazem najsympatyczniejszych ludzi, jakich znałem. Potrafił pisać, potrafił czytać, potrafił rozmawiać, organizować i bawić się. Harcmistrz, zrozumiał, czym są zuchy i nawet po 1956 roku prowadził przez jakiś czas drużynę - swoją Bandę z Nowolipek. Pracował w Głównej Kwaterze ZHP a następnie z pierwszego piętra (tam mieszczą się pokoje GK) przeszedł na drugie piętro - do wydawnictwa.

Poznałem go w 1970 roku, gdy zaczynałem pracę w Wydawnictwie Harcerskim. Był zastępcą redaktora naczelnego. Wydawnictwo było niewielkie. Ale rozwijające się, tak jak rozwijało się ówcześnie harcerstwo. Rozwijało się dzięki Mietkowi. Planował, rozmawiał, czytał. Był motorem tego naszego rozwoju. Poza książkami harcerskimi, a nimi się zajmowałem, wydawaliśmy literaturę piękną i popularnonaukową. Minkowski, Dańkowka, Niziurski, Siesicka, Warneńska, Niekrasz… I przynoszący największe zyski “Tytus…” papcia Chmiela.

W tamtych czasach modne było organizowanie wystaw książek i przy okazji zbiorowych wyjazdów autorów i redaktorów w teren. Ciężko tam pracowaliśmy, ale pod wodzą Mietka świetnie się bawiliśmy, bo Mietek był duszą towarzystwa. Zielona Góra, Piotrków, Jastrzębia Góra, Ruciane… Tam się działo.

Był Żydem i o tym nie mówił. Którymś razem zgadaliśmy się jednak o roku 1968. - Nie chciałeś wyjechać, nie zmuszano Cię do wyjazdu? - Tak. Prowadzono ze mną rozmowę w tej sprawie. Powiedziałem, że nigdzie nie wyjadę. Wszystko, co mam, zawdzięczam Polsce Ludowej. Wychowałem się w domu dziecka, tu się uczyłem, tu pracuję. Ot, zmieniłem pracę - Mietek uśmiechnął się.

Dopiero gdy odszedł z wydawnictwa po włączeniu nas do Młodzieżowej Agencji Wydawniczej, gdy zaczął kręcić filmy, gdy zdecydowanie wydoroślał, jego pochodzenie zaczęło wpływać na to, co robił i co pisał. Swoją najważniejszą książkę, będącą zapisem rozmów ze zbrodniarzem hitlerowskim Erichem Kochem, zaczyna słowami: Miałem niespełna siedem lat, gdy skazano mnie na śmierć. Aryjskie dzieci posłano do szkoły – ja trafiłem do warszawskiego getta. Konferencja w Wannsee wpisała się w dzieje nieludzkiej cywilizacji programem „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” i ten eufemizm oznaczał w nowomowie rasy nadludzi zagładę milionów tych, którym człowieczeństwo zostało odebrane. Mieli jej dokonać Niemcy i Niemcy jej dokonali. Książka wyszła chwilę po śmierci Mietka.

On sam pozostanie w mojej pamięci dobrym, naprawdę dobrym człowiekiem. Bardzo żałuję, że nie byłem na jego pogrzebie.

Brak komentarzy - skomentuj